HOME

Grieken en Romeinen

-3000 tot 500 na chr.

Introductie

Het kanaal van Corbulo

Romeinen op Duivenvoorde

 

 

Het oudste grootschalige waterstaatkundige werk in West-Nederland is het uit de Romeinse tijd stammende Kanaal van Corbulo. Sinds kort is bekend dat resten daarvan ook in de bodem van Voorschoten bewaard zijn gebleven. Begin 2019 is een deel van het kanaal gevonden in de Vlietwijk en eerder al in de Starrenburgerpolder.

 

Volgens de Romeinse historicus Publius Cornelius Tacitus (56-117) gaf de Romeinse veldheer Gnaius Domitius Corbulo omstreeks 50 na Christus de opdracht tot het graven van het kanaal. Hij had het opperbevel over de Romeinse soldaten in onze streken. In deze periode zagen de Romeinen af van verdere veroveringen in het noorden en trokken zich terug achter de Rijn. Er was behoefte aan een snelle verbindingsroute naar de forten langs de Rijn, zodat de troepen aan de rijksgrens konden worden voorzien van materieel, wapens en voedsel. Het kanaal was bedoeld om binnengaats een verbinding te creëren tussen de Rijn en die andere belangrijke rivier en aanvoerroute in onze delta: de Maas. Het overspande daarmee een afstand van ruim vijfentwintig kilometer.

 

  • Lees verder

     

    • De ligging

      Maar waar lag het kanaal precies? Lang is gedacht dat het huidige Rijn- en Schiekanaal overeenkwam met de loop van het vroegere kanaal, dus geheel vergraven was. Ongeveer dertig jaar geleden ontdekten we dat dat niet zo is; toen werd in de Rietvinkpolder in Leidschendam, in de buurt van de Vliet, een kaarsrechte ingraving van ca. dertien meter breed en ruim één meter diep in het veen aangetroffen. Dit bleek het Kanaal van Corbulo te zijn. Het beschoeiingshout bleek consequent uit 50 na Chr. te dateren.

    • Hoe is het kanaal aangelegd?

      In 2015 zijn in de Starrenburgerpolder en in 2019 in de Vlietwijk vergelijkbare vondsten gedaan. Ook toen werd hout aangetroffen dat stamde uit dezelfde periode. Daarmee zijn weer nieuwe stukjes van de puzzel gelegd. Ondanks dat het kanaal de afgelopen vijfentwintig jaar op meer plekken is aangesneden, is het plaatje nog niet compleet. Dat komt ook door de manier van aanleg. Daarbij is met het landschap rekening gehouden. Bestaande beekjes zijn in het tracé opgenomen en bij onverwachte obstakels is de richting aangepast. Volledig kaarsrecht is het kanaal dus zeker niet geweest.

       

    • De functie

      Lang is betwijfeld of het kanaal wel van enig belang geweest is. Was het misschien niet al na een paar jaar nadat het gegraven was dichtgeslibd? Intussen is duidelijk dat het kanaal juist heel belangrijk was voor de streek en dat het lang zijn functie behield. De vondst van een insteekhaven in de Romeinse stad Forum Hadriani bij Voorburg heeft dat ondubbelzinnig bewezen. De haven is gegraven rond 250 na Christus en functioneerde zeker tot in de 4de eeuw. Scheepvaart vanuit Forum Hadriani naar Rijn en Maas zal dus via het kanaal hebben plaatsgevonden. Tijdens het onderzoek in de Vlietwijk begin 2019 zijn vondsten uit het einde van de 2e en het begin van de 3e eeuw aangetroffen in de vulling van het kanaal. Het kanaal was dus toen nog in gebruik. Ook blijkt dat er langs het zuidelijk tracé vanaf Rijswijk het Westland in, een Romeinse weg lag. Dat deze weg nog gebruikt werd in de 2de en 3de eeuw bevestigen vier Romeinse mijlpalen, die in Den Haag-Wateringseveld zijn ontdekt.

    • Bronnen

      J. Lendering &  A. Bosman, De rand van het Rijk. De Romeinen en de Lage Landen, Amsterdam 2010.

       

      E. Kila, Verhalen van de Romeinse kust (jeugdboek), Den Haag 2017.

       

      P. van der Heijden (red), Romeinse wegen in Nederland, Utrecht 2016.

       

Het kanaal van Corbulo

Canon van Voorschoten